“Đại lão mai vàng” im Tử hoa thưa, cánh ít, có sắc xanh, khi nở toả ra hương thơm nhẹ nhàng, thanh khiết, lan toả cả góc rừng thiền môn chay tịnh. Mới đây, mỗi dịp Tết đến xuân về, mai vàng yên Tử cũng đã lọt vào “tầm ngắm” của phổ quát sơn tặc.
Mai vàng là cây đặc thù trong ngày Tết của muôn nhà ở miền Nam, giống như hoa đào ở miền Bắc. Có điều ít người nào biết được rằng, ở di tích yên Tử (thị xã Uông Bí, Quảng Ninh) có cả rừng mai vàng rất quý, trong đấy có đa dạng cây mai cổ thụ, có tuổi thọ khoảng 700 năm, tục truyền chính vua nai lưng Nhân Tông khi đến đây tu luyện và sáng lập thiền phái Phật giáo Trúc lâm Tam tổ đã mang theo giống mai tôn quý thanh cao này ươm trồng, còn đó đến ngày nay. Có nhẽ Vì vậy mà mai ở im Tử còn được gọi là “đại lão mai vàng”.
Hiện nay, đa dạng nhà công nghệ tình nguyện bỏ công sức nghiên cứu nguồn gen, sắm cách nhân giống loài mai tôn quý. Tuy nhiên, cần phải lưu tâm tới một ngành khác không kém phần quan trọng: Cần bảo vệ “đại lão mai vàng” thoát khỏi hiểm họa diệt chủng.
Giống mai tôn quý
Du khách đến với im Tử nếu hành hương lên đỉnh theo các con phố bộ người nào cũng rảo thao tác lúc đi qua tuyến đường tùng cổ thụ, phải lặng thầm ngắm nhìn vẻ khắc kỷ già nua của những cây đại cổ thụ trầm tư mặc tưởng trước chùa Hoa im, vườn Tháp Tổ. Đây là “di sản thực vật” do chính vua è Nhân Tông đã gieo trồng tồn tại cho đến ngày nay.
Sử liệu, Dự án nghiên cứu khoa học, lịch sử, văn hoá về di tích danh thắng lặng Tử có cực nhiều, song, hầu như thường có tài liệu chính thức nào kể về loài mai vàng rất quý tại yên ổn Tử, mọc thành rừng. Trong ấy, qua khảo nghiệm, có phổ biến gốc mai có tuổi đời tương đương với thời điểm vua è cổ Nhân Tông mới đến đây tu hành (khoảng từ năm 1285-1288, cách đây hơn 700 năm).  Do đặc điểm của loài, tuy là “cụ” mai nhưng cây già nhất, cao nhất cũng chỉ có chiều cao trên 10m, con đường kính gốc hơn 50cm mà thôi. Thế nên, giống mai này được các nhà thực vật gọi là “đại lão mai vàng”, phân bố tại rộng rãi điểm quanh co núi im Tử: như chùa Đồng, Thác Vàng, Thác Bạc, chùa Một Mái, chùa Vân Tiêu, chùa Bảo trặc. Không chỉ thế, một vài điểm khác nằm trong vùng rừng đặc dụng lặng Tử như Dốc ranh ma, Khe Chè, chùa Hồ, Trại Lốc, chùa Ba Bậc, Dốc Hẩy… thuộc phường Tây Sơn, quận Đông Triều cũng có thấy “đại lão mai vàng” mọc quy tụ, mật độ hàng trăm cây mỗi điểm với tuổi đời từ vài chục tới vài trăm năm. Theo những nghiên cứu vừa qua, cây mai vàng im Tử không khác mấy về loài so với cây mai vàng miền Nam, cộng có tên công nghệ là Ochna integerrima. Mặc dầu vậy, do phải sống trong khu vực miền Bắc tổng thể và im Tử nói riêng, nền khí hậu có nhiệt độ 4 mùa rõ rệt, rất lạnh vào mùa Đông, lâu dần đã cho ra sự dị biệt về mặt hình thái. Mai yên Tử có hình hài “khắc khổ”, “phong trần” hơn.
Điểm dị biệt đáng đề cập nhất là mai miền Nam hoa đa dạng, cánh hoa dày, phổ biến lớp, vàng rực nhưng rất ít hương thơm, khi mà đấy, “đại lão mai vàng” yên Tử hoa thưa, cánh ít, có sắc xanh, lúc nở toả ra hương thơm nhẹ nhàng, thanh khiết, lan toả cả góc rừng thiền môn chay tịnh.
cố gắng bảo kê trước nguy cơ tuyệt chủng
thời gian mới đây, mỗi dịp Tết đến xuân về, cùng với đào rừng ở vùng cao phía Bắc bị triệt hạ không thương tiếc, mai vàng im Tử cũng đã lọt vào “tầm ngắm” của rộng rãi sơn tặc. Theo người dân địa phương, Mai lặng Tử cây lão niên mới có “thế” đẹp nên thường bị chặt cả cây. Phần gốc bị đánh bật để bán riêng cho những người có thú chơi cầu kỳ với giá thành rất lớn. Vậy nên, chỉ trong vòng 5 năm trở lại đây, số lượng đại lão mai vàng tại yên Tử giảm rõ rệt, được cảnh báo trước nguy cơ tuyệt chủng. Một vài người đào nguyên cả gốc đem về trồng ở vườn nhà, song do không nắm rõ điều kiện sinh trưởng, không thích ứng môi trường mới, mai vàng lặng Tử không thể còn đó. trong khoảng năm 2007, UBND thức giấc Quảng Ninh, UBND quận Uông Bí đã ra công kêu gọi các nhà kỹ thuật chuyên lĩnh vực thực vật tham gia nghiên cứu cách giữ gìn nguồn gen loài mai quý. Theo ấy, Viện Nghiên cứu Rau quả – Viện công nghệ nông nghiệp (Bộ NN và PTNT) đã vun đắp phương án và tiến hành thành công bước đầu việc ươm giống hai.500 cây yên Tử trồng tại xã Thượng im Công (chân núi yên Tử).
Ở tầm nhìn xa hơn, ví như việc nhân giống tiến triển thuận tiện thì giống mai “đại lão” yên ổn Tử sẽ là cây mai thương mại của cả miền Bắc. Điều ấy có tức thị rừng mai cổ thụ trong di tích sẽ bớt đi không ít những nguy cơ diệt chủng.
| 
发表于 2023-8-1 10:10:36